โดย ดร.ศิลป์ชัย เชาว์เจริญรัตน์ เมื่อ 28 สิงหาคม 2012 เวลา 14:09 น.
"ทำไมคนเราถึงนับถือศาสนา" ในทางศาสนวิทยานั้น ได้วิเคราะห์สาเหตุในการนับถือศาสนาของมนุษย์เราไว้หลายประการ ดังนี้
1.เพราะมนุษย์เรากลัวธรรมชาติ ที่ตนเองไม่รู้ จนต้องวิงวอนและร้องขอในสิ่งที่อยากได้
2.เพราะมนุษย์เราสงสัยและต้องการคำอธิบายว่าโลกเกิดขึ้นมาได้อย่างไร และจะเป็นเช่นไรต่อไป
3.เพราะมนุษย์เราต้องการควบคุมความประพฤติของคนในสังคม ให้สังคมสงบสุข โดยอาศัยความเชื่อที่ผู้นำสร้างขึ้น
4.เพราะมนุษย์เราต้องการที่จะพ้นจากความทุกข์และคำอธิบายสำหรับความทุกข์ เช่น ความอดอยากโรคระบาด ความแก่ ความตาย การสูญเสีย ความผิดหวังต่างๆ
เหตุผลข้างต้นเหล่านี้ กลายเป็นที่มาของศาสนาและศาสนาที่มีอยู่มากมาย ทั้งเก่าและใหม่ ล้วนแต่ต้องพยายามตอบสนองความต้องการเหล่านี้ของมนุษย์
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าความต้องการเหล่านี้จะก่อให้เกิดศาสนา แต่ก็ไม่ใช่ทั้งหมดที่เป็นเหตุผลของการที่คนเรานับถือศาสนา
ในทางศาสนวิทยา ก็ยังพบว่าคนเราอยากมีศาสนาด้วยเหตุผลอีกหลายอย่าง
ความกลัวสิ่งต่างๆ ดังที่กล่าวมาแล้วเป็นเหตุพื้นฐานที่สุด แต่เหตุอื่นๆ ก็คือแรงจูงใจ เพื่อการนับถือตนเองในแง่อื่นๆ เพื่อการเสียสละ ติดตามอุดมคติทางศีลธรรม สำนึกและกลับใจในความผิดบาปที่ตนทำ ชอบคำสอน เห็นแบบอย่างและเลียนแบบจากคนอื่นที่นับถือศาสนา
แรงกระตุ้นและแรงกดดันจากสังคม สังคมหนุน/กดดันให้ผู้คนนับถือศาสนา อยากได้รับพรจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ แต่เหตุผลเหล่านี้ก็ยังไม่ใช่ทั้งหมดของเหตุผลที่คนเรานับถือศาสนาในทุกวันนี้ แต่เป็นเพียงเหตุผลที่ทำให้ศาสนาเกิดเท่านั้น
เมื่อศาสนาใดศาสนาหนึ่งได้ถูกวางรากลงไปในชุมชนใดชุมชนหนึ่ง เหตุผลในการนับถือศาสนาของคนเราก็จะเริ่มเปลี่ยนไป
คนรุ่นแรกอาจมีศรัทธาและมีเหตุผลในการนับถือศาสนานั้นๆ อย่างแท้จริง
แต่คนรุ่นลูกรุ่นหลาน เหตุผลในการนับถือศาสนาก็จะเปลี่ยนไป กลายเป็น "การนับถือศาสนาตามพ่อแม่/นับถือศาสนาของพ่อแม่ (parent's religion)" ซึ่งพ่อแม่โดยส่วนใหญ่ก็มักจะนับถือศาสนาของปู่ย่าตายาย/ศาสนาของตระกูล ไล่ลำดับขึ้นไปมักเป็นศาสนาของชุมชนท้องถิ่น/อาจไปจนถึงศาสนาประจำชาติ
ถ้าหากศาสนานั้นๆ ยังสามารถตอบสนองความต้องการของตนและชุมชนได้พอสมควร ความมั่นคงในศาสนานั้นๆ ก็จะคงอยู่ต่อไป แต่ถ้าหากเริ่มตอบสนองไม่ได้ ก็อาจนำไปสู่ "การเปลี่ยนศาสนา" (religion conversion)
แต่ถึงกระนั้น การเปลี่ยนศาสนาของมนุษย์เราก็มีหลายเหตุผล มีการรวบรวมสาเหตุที่ผู้คนเปลี่ยนศาสนาไว้หลายประการดังนี้
1.การตัดสินใจของตนเอง (Active conversion) ผิดหวังกับศาสนาเดิม และ/หรืออยากลองศาสนาใหม่ รู้สึกน่าศรัทธามากกว่า/มีความเข้าใจ/มีประสบการณ์ด้วยตัวเองจริงๆ
2.อิทธิพลความสัมพันธ์ (Secondary conversion) ตามคนอื่นนั่นเอง เช่น ตามคู่สมรส/ตามพ่อแม่/แฟน/ญาติ/เพื่อน/วงสังคม
3.ต้องการผลประโยชน์ (convenience) เช่น อยากให้ลูกได้เข้าเรียน/ได้รับทุนการศึกษาของโรงเรียน/องค์กรศาสนานั้นๆ/เพื่อจะได้เข้าทำงานง่ายขึ้น/ได้รับสิทธิในการรักษาพยาบาล/ได้รับการช่วยเหลืออื่นๆ/ได้รับสิทธิพิเศษทางการเมือง มีโอกาสได้รับเลือกตั้งมากขึ้น ได้คะแนนนิยมมากขึ้นฯลฯ
4.การสมรส (Marital conversion) เช่น ถ้าอยากแต่งงานต้องเปลี่ยนศาสนาก่อน จึงจะแต่งงานได้
5.ถูกบังคับ (Forced conversion) เช่น หากนับถือศาสนาอื่นจะถูกข่มเหง จึงจำเป็นต้องเปลี่ยนศาสนา/ประเทศตกเป็นเมืองขึ้นของกลุ่มศาสนาอื่น โดยบังคับให้ประชาชนเปลี่ยนศาสนา/ละทิ้งศาสนาเดิม
6.ก่อนสิ้นใจ (Deathbed conversion) กรณีเปลี่ยนก่อนสิ้นใจ/บนเตียงคนไข้ก่อนสิ้นใจ/ในสนามรบก่อนสิ้นใจ มักเกิดจากการความเชื่อว่ามีโอกาสที่ดวงวิญญาณได้ไปสู่สวรรค์หลังจากตายแน่นอน
ประเด็นเรื่อง "เหตุในการนับถือศาสนาและการเปลี่ยนศาสนา" เป็นข้อคิดที่เราควรนำมาตรวจสอบตัวเอง/คนอื่นเป็นครั้งคราว ว่า การนับถือศาสนาของเรามีเหตุผลอะไร/มีหลายเหตุผลประกอบกัน ก็ต้องพิจารณาว่ามีเหตุผลอะไรเป็นหลัก เป็นเหตุผลที่ดีหรือไม่ สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของศาสนานั้นๆ อย่างแท้จริงหรือไม่
เพราะหากไม่แล้ว มันก็ไม่ต่างอะไรกับคำที่มักใช้เรียกกันว่า "นับถือศาสนาแต่เปลือก/นับถือศาสนาแต่ปาก" นั่นเอง
ขอขอบคุณเจ้าของข้อมูลมา ณ ที่นี้ด้วยคะ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น